Αλκμάν – Εις Άρτεμιν ορθίαν
Το ποίημα «Εις Άρτεμιν ορθίαν» είναι ένα παρθένειο του Σπαρτιάτη ποιητή Αλκμάνος. Τα παρθένεια ήταν ένα είδος χορικών τραγουδιών από την Σπάρτη που ερμηνεύονταν από χορό δέκα νεαρών κοριτσιών. Ο πάπυρος με το συγκεκριμένο ποίημα βρέθηκε το 1855 σε ένα τάφο κοντά στη δεύτερη πυραμίδα της Γκίζας και αποτελεί ένα από τα παλαιότερα παπυρικά ευρήματα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, ενώ το ίδιο το ποίημα είναι το αρχαιότερο γνωστό απόσπασμα της αρχαϊκής χορικής ποίησης, επινοητής της οποίας φέρεται να είναι ο ίδιος Αλκμάν. Αρχικά αποτελούνταν από 140 στίχους αλλά σήμερα διασώζονται μόνο 101, το μεγαλύτερο μέρος εκ των οποίων μόνον αποσπασματικά. Το απόσπασμα που παρατίθεται είναι το εκτενέστερο που διατηρείται σχεδόν ακέραιο και επικεντρώνεται στην ομορφιά και τη λαμπρότητα δύο μελών του Χορού, της Αγιδούς και της Αγησιχόρας, Ας απολαύσουμε το ποίημά του, λαμβάνοντας σοβαρά υπόψιν την παρατήρηση που κάνει ο Αλκμάν στην αρχή του ποιήματος:
«υπάρχει αυτό που λένε τίσις·
ευτυχισμένος είναι ο καλόγνωμος
που την ημέρα διαπλέκει άκλαυτος»
Εις Άρτεμιν ορθίαν
7ος αιώνας π.Χ.
Σπάρτη
ἔστι τις σιῶν τίσις·
ὁ δ’ ὄλβιος, ὅστις εὔφρων
ἁμέραν [δι]απλέκει
ἄκλαυτος· ἐγὼν δ’ ἀείδω
᾿Αγιδῶς τὸ φῶς· ὁρῶ
v’ ὥτ’ ἄλιον, ὅνπερ ἇμιν
᾿Αγιδὼ μαρτύρεται
φαίνην· ἐμὲ δ’ οὔτ’ ἐπαινῆν
οὔτε μωμήσθαι νιν ἁ κλεννὰ χοραγὸς
οὐδ’ ἁμῶς ἐῆι· δοκεῖ γὰρ ἤμεν αὔτα
ἐκπρεπὴς τὼς ὥπερ αἴτις
ἐν βοτοῖς στάσειεν ἵππον
παγὸν ἀεθλοφόρον καναχάποδα
τῶν ὑποπετριδίων ὀνείρων·
ἦ οὐχ ὁρῆις; ὁ μὲν κέλης
᾿Ενετικός· ἁ δὲ χαίτα
τᾶς ἐμᾶς ἀνεψιᾶς
῾Αγησιχόρας ἐπανθεῖ
χρυσὸς [ὡ]ς ἀκήρατος·
τό τ’ ἀργύριον πρόσωπον,
διαφάδαν τί τοι λέγω;
῾Αγησιχόρα μὲν αὕτα·
ἁ δὲ δευτέρα πεδ’ ᾿Αγιδὼ τὸ vεῖδος
ἵππος ᾿Ιβηνῶι Κολαξαῖος δραμήται·
ταὶ Πεληάδες γὰρ ἇμιν
ὀρθρίαι φᾶρος φεροίσαις
νύκτα δι’ ἀμβροσίαν ἅτε σήριον
ἄστρον ἀυηρομέναι μάχονται·
οὔτε γάρ τι πορφύρας
τόσσος κόρος ὥστ’ ἀμύναι,
οὔτε ποικίλος δράκων
παγχρύσιος, οὐδὲ μίτρα
Λυδία, νεανίδων
ἰανογ[λ]εφάρων ἄγαλμα,
οὐδὲ ταὶ Ναννῶς κόμαι,
ἀλλ’ οὐ[δ’] ᾿Αρέτα σιειδής,
οὐδὲ Σύλακίς τε καὶ Κλεησισήρα,
οὐδ’ ἐς Αἰνησιμβρ[ό]τας ἐνθοῖσα φασεῖς·
᾿Ασταφίς [τ]έ μοι γένοιτο
καὶ ποτιγλέποι Φίλυλλα
Δαμαρ[έ]τα τ’ ἐρατά τε vιανθεμίς·
ἀλλ’ ῾Αγησιχόρα με τείρει.
οὐ γὰρ ἁ κ[α]λλίσφυρος
῾Αγησιχ[ό]ρ[α] πάρ’ αὐτεῖ,
᾿Αγιδοῖ …. αρμένει
θωστήρ[ιά τ’] ἅμ’ ἐπαινεῖ.
ἀλλὰ τᾶν [..]… σιοὶ
δέξασθε· [σι]ῶν γὰρ ἄνα
καὶ τέλος· [χο]ροστάτις,
vείποιμί δ’, [ἐ]γὼν μὲν αὐτὰ
παρσένος μάταν ἀπὸ θράνω λέλακα
γλαύξ· ἐγὼ[ν] δὲ τᾶι μὲν ᾿Αώτι μάλιστα
vανδάνην ἐρῶ· πόνων γὰρ
ἇμιν ἰάτωρ ἔγεντο·
ἐξ ῾Αγησιχόρ[ας] δὲ νεάνιδες
ἰρ]ήνας ἐρατ[ᾶ]ς ἐπέβαν·
τῶ]ι τε γὰρ σηραφόρωι
..]τῶς εδ………..
τ[ῶι] κυβερνάται δὲ χρὴ
κ[ἠ]ν νᾶϊ μάλιστ’ ἀκούην·
ἁ δὲ τᾶν Σηρην[ί]δων
ἀοιδοτέρα μ[ὲν οὐχί,
σιαὶ γάρ, ἀντ[ὶ δ’ ἕνδεκα
παίδων δεκ[ὰς ἅδ’ ἀείδ]ει·
φθέγγεται δ’ [ἄρ’] ὥ[τ’ ἐπὶ] Ξάνθω ῥοαῖσι
κύκνος· ἁ δ’ ἐπιμέρωι ξανθᾶι κομίσκαι
